Clostridium difficile – Szczep bakterii będących przyczyną poantybiotykowych biegunek

Clostridioides difficile (CD)  lub inaczej Clostridium difficile jest bakterią należącą do gram dodatnich beztlenowych laseczek jelitowych. Występuje w glebie, wodzie oraz przewodach pokarmowych ludzi i zwierząt. Najistotniejszą, a zarazem najniebezpieczniejszą dla ludzi cechą tej bakterii jest zdolność do wytwarzania zarodników – spor, czyli form przetrwalnikowych zdolnych do pozostawania „w uśpieniu” w jelicie. Oznacza to, ze nawet po przebytym leczeniu przeciwbakteryjnym, zachowuje możliwość reaktywacji zakażenia.

W ciężkim zakażeniu może dojść do stanu zagrożenia życia w postaci:

• wstrząsu
• rozwoju sepsy
• niewydolności wielonarządowej
• niedrożności i rozdęcia jelita
• perforacji jelita

Bakterią zakaża się około 20% pacjentów przebywających w szpitalu (w większości leczonych antybiotykami), a u co trzeciej osoby zakażonej rozwija się zapalenie jelita grubego. Szczepy oporne bakterii w środowisku szpitalnym to: Enterococcus faecium, Staphylococcus aureus, Clostridioides difficile, Klebsiella pneumoniae, Acinetobacter baumannii, Pseudomonas aeruginosa, Enterobacteriaceae (ESC/KAPE).

W ostatniej dekadzie zaobserwowano na całym świecie pojawienie się i rozprzestrzenienie hiperwirulentnego szczepu C. difficile, określanego w USA i Kanadzie jako NAP1 (North American Pulsed Field Type 1), w Europie zaś jako rybotyp PCR 027. Ostatecznie nadano mu wspólną nazwę NA P1/BI/027. Wytwarza on znacznie więcej toksyny A (16‑krotnie) i toksyny B (23‑krotnie) niż inne szczepy oraz produkuje toksynę binarną (ADP‑rybozylotransferaza), która nie jest wytwarzana przez inne szczepy. Przypuszczalnie ma właściwości zbliżone do toksyny produkowanej przez Clostridium perfringens a ponadto wykazuje szczególną zdolność do tworzenia spor oraz zmniejszoną wrażliwość na metronidazol i wysoką oporność na fluorochinolony. W efekcie powoduje cięższy przebieg kliniczny zakażenia, a co za tym idzie wyleczenie pacjentów zakażonych tym szczepem jest rzadsze, częściej dochodzi do nawrotów.

Jego rozpowszechnianie odpowiada w dużym stopniu za obserwowany w ostatnich latach wzrost zapadalności i cięższy przebieg zakażeń C. difficile. Szacuje się, że bezobjawowe nosicielstwo C. difficile (niekiedy przejściowe) występuje u 3‑15% populacji zdrowych dorosłych. Wśród noworodków i zdrowych niemowląt sięga ono 60‑84,4%, obniżając się do 3% po 1. roku życia. Nosicielstwo wzrasta do 20‑30% u pacjentów hospitalizowanych, może dotyczyć 57% osób przebywających w ośrodkach opieki długoterminowej.

Substancje aktywne wobec spor, to:

• związki sporostatyczne, które hamują wzrost i rozwój spor (zaliczone przez Russell`a do grupy A)
• związki sporobójcze, które działają bójczo na formy przetrwalnikowe (zaliczone do grupy B)

Do związków sporobójczych zaliczamy między innymi: aldehydy, związki chloru i jodu, nadtlenek wodoru, kwas nadoctowy, tlenek etylenu.

Nie warto czekać na pojawienia się ogniska, warto wdrożyć procedury prewencyjne oparte o środki do dezynfekcji skuteczne wobec spor oraz proste zasady dotyczące sprzątania. W ofercie MEDISEPT rekomendowane produkty w walce z Clostridioides difficile, to spray do mycia i dezynfekcji powierzchni Velox® Oxy ETA oraz proszek do dezynfekcji narzędzi Viruton® Pulver (proszek przeznaczony do jednoczesnego mycia i dezynfekcji wysokiego stopnia inwazyjnych i nieinwazyjnych wyrobów medycznych).

Do codziennego sprzątania warto włączyć Velox® Oxy ETA – gotowy do użycia preparat przeznaczony do mycia i szybkiej dezynfekcji małych powierzchni i sprzętu w obszarze medycznym i pozamedycznym. Idealnie sprawdzi się jako środek do dezynfekcji łóżek, foteli zabiegowych, szafek, aparatury, inkubatorów oraz sprzętu rehabilitacyjnego. W swoim składzie poza alkoholem zawiera nadtlenek wodoru, dzięki czemu działa na spory już w 15 min. Ponadto podczas sprzątania należy przestrzegać 4 prostych zasad:

1. Rozpoczynamy sprzątanie od najdalszego końca do wyjścia

2. Od powierzchni wyżej położonych do niżej. Nie zaczynamy od podłogi

3. Od miejsc czystszych do brudniejszych (kończymy na toalecie)

4. Od sprzątania najbliższego otoczenia pacjenta. Priorytetowo traktujemy powierzchnie dotykowe!

Oczywiście mimo zachowania środków ostrożności może sie zdarzyć, że ognisko Clostridioides difficile jednak sie pojawi. Co w takim przypadku?  Polecamy zastosować się do poniższych kroków.

1. Wdrożyć izolację kontaktową (można kohortować razem pacjentów z CD)
2. Po kontakcie z pacjentem umyć ręce wodą z mydłem!
3. Utrzymywać izolację minimum do 48 h po ustąpieniu biegunki
4. Stosować sprzęt wydzielony tylko dla chorego pacjenta
5. Stosować specjalne procedury mycia i dezynfekcji powierzchni i sprzętu
6. Pościel pacjenta powinna być sterylizowana
7. Kaczki, baseny, naczynia dezynfekować preparatem chlorowym, następnie sterylizować