Kontrola i monitoring czystości w placówkach służby zdrowia

Dlaczego powrót do podstawowej higieny jest konieczny?

Wzrost oporności mikroorganizmów w środowisku szpitalnym zmusza do ponownego pochylenia się nad podstawami – utrzymaniem higieny otoczenia pacjenta. Tradycyjne metody sprzątania przestają być wystarczające. Tylko odpowiednie przeszkolenie personelu sprzątającego, zwiększenie efektywności mycia i dezynfekcji oraz ich ciągły monitoring mogą zapewnić bezpieczeństwo pacjentom i pracownikom szpitali.

Zakażenia szpitalne i antybiotykoodporność – aktualne wyzwania

Coraz częstsze doniesienia o zakażeniach szpitalnych, zwłaszcza wywoływanych przez szczepy antybiotykoodporne, wymuszają nowe podejście do higieny w placówkach medycznych. Choć dużo zrobiono w zakresie higieny rąk, to nadal zbyt mało uwagi poświęca się dezynfekcji powierzchni.

Higiena rąk – rozwój edukacji i technologii

Programy edukacyjne (np. "Czyste Leczenie") oraz urządzenia wspomagające nawyk dezynfekcji rąk (np. lampy UV, sygnalizatory przekroczenia strefy pacjenta) znacznie poprawiły poziom higieny. Jednak to tylko jeden element skutecznej profilaktyki.

Czystość powierzchni – drugi filar bezpieczeństwa

Dezynfekcja rąk jest skuteczna tylko wtedy, gdy powierzchnie szpitalne są odpowiednio czyszczone. Największe zagrożenie stanowią powierzchnie często dotykane, zanieczyszczone biologicznie, które mogą być źródłem transmisji patogenów.

Estetyka to za mało – potrzeba dowodów jakości

Czyste wnętrze nie zawsze oznacza bezpieczne. Brakuje powtarzalnych, standaryzowanych metod pomiaru skuteczności sprzątania. Ocena wizualna nie wystarcza – potrzeba danych i dowodów. W badaniach brytyjskich wykazano, że szpitale oceniane jako czyste mają niższy wskaźnik zakażeń i śmiertelności.

Skuteczne metody oceny sprzątania – wskaźniki i posiewy

W krajach rozwiniętych z powodzeniem stosuje się:

• znaczniki fluorescencyjne,
• pomiar obciążenia białkowego (ATP),
• posiewy mikrobiologiczne.

Wskaźnik fluorescencyjny to proste i tanie narzędzie, które natychmiastowo wskazuje pomijane podczas sprzątania elementy.

Szkolenie i monitoring – klucz do skuteczności

Największą skuteczność osiąga się przy zastosowaniu dwuetapowego modelu:

1. Szkolenie personelu sprzątającego, poprzedzone ukrytą obserwacją błędów.
2. Stały pomiar efektywności, z wykorzystaniem znaczników UV, ATP i posiewów.

Taki model pokazuje spektakularną poprawę jakości sprzątania, zwłaszcza w punktach wcześniej pomijanych. Szkolenie kończy się testem teoretycznym i praktycznym.

Znaczenie najczęściej dotykanych powierzchni

Wytypowanie i monitorowanie miejsc najczęściej dotykanych przez pacjentów (klamki, ramy łóżek, stoliki, kontakty) pozwala skupić się na kluczowych punktach przenoszenia zakażeń. Uwzględnienie ich w procedurze mycia istotnie podnosi skuteczność dezynfekcji.

Dowody naukowe – mycie działa, ale trzeba je kontrolować

Badania z Anglii i Genewy pokazują, że dokładne mycie powierzchni (nawet bez dezynfekcji) znacząco redukuje obecność bakterii. Jednak tylko częste i dobrze zaplanowane mycie daje realne efekty. Niewłaściwie przygotowane roztwory czyszczące i brudne mopy mogą zniweczyć cały proces.

Systemy monitoringu czystości – przykład z projektu „Czysty szpital”

W Polsce wdrażany jest systemowy program „Czysty szpital”, oparty na trzech modułach:

1. Moduł edukacyjny

• e-learning z prezentacjami, filmami i testami,
• szybka adaptacja nowych pracowników,
• utrzymanie standardu wiedzy personelu.

2. Moduł monitoringu

• indywidualne plany higieny,
• pomiar najczęściej dotykanych punktów,
• wizualizacja wyników w aplikacji,
• analiza trendów i generowanie alertów,
• dostosowanie częstotliwości czyszczenia do poziomu ryzyka epidemiologicznego.

3. Moduł planowania higieny

• gotowe plany mycia i dezynfekcji,
• określenie częstotliwości, procedur, specyfiki produktów,
• analiza pracy i optymalizacja chronologii czynności.

Czysty szpital to bezpieczny szpital – ale jak to osiągnąć?

Utrzymanie czystości na odpowiednim poziomie to wyzwanie. Oprócz braku odpowiedniego zaangażowania i wiedzy personelu, problemem bywa brak systematycznej kontroli i informacji zwrotnej.

Dlatego konieczne jest wdrażanie nowoczesnych, cyfrowych rozwiązań wspierających proces monitoringu i edukacji. Ich skuteczność jest nieproporcjonalnie wysoka w stosunku do kosztów ich wdrożenia.

Program monitorowania czystości powierzchni oraz doskonalenia jakości higieny w szpitalu

czystyszpital.pl